home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Սարգիս Խաչատուրյան

Վերնագիր.

Հայ որբերն անապատում, 1920

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Սարգիս Խաչատուրյան
Վերնագիր. Հայ որբերն անապատում, 1920
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Հայ ազգի մշակութային անբաժանելի մասն են եղել հավատքն ու լեզուն: Գաղթի ճամփա ընկած հայ ժողովուրդը շատ հաճախ կյանքի գնով փորձում էր ոչնչացումից փրկել հայ ձեռակերտ մատյանները՝ որպես ազգի գոյատևման հիմնասյուն: Սարգիս Խաչատուրյանի այս կտավը պարուրված է այն լավատեսական խորհրդով, որ գաղթի ճամփա ընկած և Դեր- Զորի անապատ հասած սոված ու ուժասպառ մանուկներն անգամ շարունակում էին սերտել այբուբենը՝ գրելով այն ավազի վրա:

Արվեստագետ.

Էդվարդ Իսաբեկյան

Վերնագիր.

Առևանգում 2, 1941

Վայր.

Նկարչի ընտանիքի հավաքածու

Արվեստագետ. Էդվարդ Իսաբեկյան
Վերնագիր. Առևանգում 2, 1941
Վայր. Նկարչի ընտանիքի հավաքածու

Էդվարդ Իսաբեկյան. «Աշխարհը լիքն է դժբախտություններով, բայց նրանց մեծ մասը պարտադիր չէ, որ մարդուն վիճակվի, բայց վիճակվում է: Եվ ցավն այն է, որ մեկին շատ, շատ ավելի է բաժին ընկնում ...: Իսկ մեզ բաժին ընկածը դժբախտություն չէր, որ մի օր դադարի մորմոքելուց, ծածկվի փոշով, ցավ չէր, որ տանելի լինի՝ ատամներդ սեղմած ... Դա անբուժելի վերք է, ուղեղի մորմոք, հոգու տառապանք ... »:

Արվեստագետ.

Հովհաննես Այվազովսկի

Վերնագիր.

Գիշեր. Ողբերգություն Մարմարա ծովում, 1897

Վայր.

Հայկական դպրոց, Բեյրութ

Արվեստագետ. Հովհաննես Այվազովսկի
Վերնագիր. Գիշեր. Ողբերգություն Մարմարա ծովում, 1897
Վայր. Հայկական դպրոց, Բեյրութ

Նախքան 1915 թ.-ի Հայոց Ցեղասպանությունը, Օսմանյան Թուրքիայում բնակող հայերը շարունակաբար ենթարկվում էին բռնությունների և ջարդերի: 1894-96 թթ.-ի Արևմտյան Հայաատանի տարբեր շրջաններում թուրքերի կողմից կոտորվեցին 100 հազարավոր հայեր: Այս սարսափազդու ողբերգության լուրը խոր ազդեցություն ունեցավ ազգությամբ հայ, համաշխարհային ճանաչում ունեցող ծովանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկու վրա: Նա իր ցավն ու ծանր ապրումներն արտահայտեց պատկերելով մի շարք նկարներ, որոնցից են՝ «Խաղաղ գիշեր. Հայերին նետում են ծովը», «Տրապիզոնի ջարդը», «Բայրոնի այցը սբ. Ղազար կղզի», «Հրաժեշտ», նաև այս կտավը՝ «Գիշեր. Ողբերգություն Մարմարա ծովում»:

1900 թ.-ին Այվազովսկին հանկարծամահ է լինում, մոլբերտին կիսատ թողնելով նոր սկսած կտավը՝ «Թուրքական նավի պայթյունը»:

Արվեստագետ.

Երվանդ Քոչար

Վերնագիր.

Էրեբունի-Երևան, 1968

Վայր.

Երվանդ Քոչարի թանգարան,Երևան

Արվեստագետ. Երվանդ Քոչար
Վերնագիր. Էրեբունի-Երևան, 1968
Վայր. Երվանդ Քոչարի թանգարան,Երևան

Ե. Քոչարը` տարածանկարի մի նիստի վրա պատկերելով պահապան հրեշտակին` գիրքը գլխից վեր` երկնային լուսատուներին հավասար` ընդգծում է այն նշանակությունը, որ հայ ժողովուրդը տածել է գրի ու գրականոթյան, մշակույթի ու գիտության հանդեպ. ակնարկելով, որ այդօրինակ պաշտամունքի մեջ է մեր ժողովրդի հարատևության գաղտնիքը:

Ե. Քոչարը հրեշտակի պատկերն ասես դուրս է բերել հին հայկական մանրանկարներից, գունային առումով անգամ պահպանելով մեր ծաղկողների ավանդույթները:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան