home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Ժանսեմ (Հովհաննես Սեմերջյան)

Վերնագիր.

Խաչելության ներքո, 2001

Վայր.

Հայոց Ցեղասպանության թանգարան -ինստիտուտ

Արվեստագետ. Ժանսեմ (Հովհաննես Սեմերջյան)
Վերնագիր. Խաչելության ներքո, 2001
Վայր. Հայոց Ցեղասպանության թանգարան -ինստիտուտ

Դեր-Զոր անապատում, գիշերով, երբ տեղաբնակ արաբներից մեկը փորձում է մեկ հայ ընտանիք փրկել, մահամերձ մի կին աղաչում է տանել-ազատել ողջ մնացած իր մինուճար աղջկան: Այդ աղջիկը նկարչի մայրն էր:

Արվեստագետ.

Մկրտիչ Սեդրակյան

Վերնագիր.

1915 թվական, 1960

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Մկրտիչ Սեդրակյան
Վերնագիր. 1915 թվական, 1960
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Մկրտիչ Սեդրակյանի «1915 թվական» կտավում մեկ պատկերի մեջ արտահայտված է Օսմանյան կայսրության կողմից կազմակերպված հայերի բնաջնջման նպատակով իրագործման 3 փուլերը: 1-ին փուլ՝ հայ տղամարդկանց զորակոչում օսմանյան բանակ, զինաթափում և սպանդ թուրք զինակիցների կողմից, 2-րդ փուլ՝ հայ մտավորականների և ազգային ընտրանու ոչնչացում, 3-րդ փուլ՝ կանանց, երեխաների, ծերերի ջարդ, տեղահանությամբ մինչև սիրիական անապատ:

Սովետական Հայաստանում, մինչև 60-ական թթ.-ներն արգելված էր հայ արվեստագետներին անդրադառնալ Հայոց Ցեղասպանության արհավիրքներին: Եվ միայն, 1965 թ.-ին, երբ Ծիծեռնակաբերդում կառուցվեց Հայոց Ցեղասպանության զոհերին նվիրված Եղեռնի կոթողը, արգելքի պատնեշը կարծես վերացավ:

Արվեստագետ.

Գալուստ Գյոդել

Վերնագիր.

Լևիտացիա, 2003

Վայր.

Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Արվեստագետ. Գալուստ Գյոդել
Վերնագիր. Լևիտացիա, 2003
Վայր. Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Գալուստ Գյոդել. «Լինելով փորձարարական արվեստագետ, ես տարիներ շարունակ աշխատել եմ տարբեր խմբերում: «Լևիտացիա»-ն (ազատ թռիչք) դարձավ Ցեղասպանությանը նվիրված շարքի մի մասնիկ, ինչի մտադրությունն, անկեղծ ասած, ի սկզբանե չունեի: Ինձ համար գոյություն ունեն երկու հիմնական մոտեցումներ, որ կարելի է կիրառել. առաջինը այն է, երբ պետք է որոշել ինչ անել, հաջորդը իրականանցնելն է ու միայն հետո փորձել հասկանալ, թե ինչ է ստեղծվել: Այս շարքը կյանքի կոչվեց ենթագիտակցության ազատ որոնումների արդյունքում: Այն ստեղծելուց հետո հասկացա, որ անհրաժեշտ փորձառություն էր Ցեղասպանությանը նվիրված շարք ստեղծելը, և այն դարձավ ինձ համար թերապիա, որպեսզի ես կարողանամ շարունակել ապրել: «Լևիտացիա»-ի բոլոր դիմանկարներն ինքնադիմանկարներ են»:

Արվեստագետ.

Տիմասար

Վերնագիր.

Կոտորած, 2015

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Տիմասար
Վերնագիր. Կոտորած, 2015
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Դիբասար. «Նկարն ի ցուց է դնում տանջանքների տեսարանը, որ Ցեղասպանության զոհերը ապրել են: Նմանատիպ պատմություններ ինձ Մեծ տատիկս է պատմել, երբ փոքր էի՝ ընդամենը 4 տարեկան: Այս պատմությունները դաջվեցին իմ ենթագիտակցության մեջ և երբ ես մտածում եմ դրանց մասին, երևակայությանս մեջ ստեղծվում են այս պատկերները:

«Կոտորած» կտավը նվիրված է պատերազմներին, Ցեղասպանության բարբարոսություններին: Պատկերել եմ կանանց, երեխաների, ովքեր իրենց ամենավերջին ուժերով պայքարում են թշնամու վայրենության դեմ. ոմանք ընկնում են, ոմանք զոհվում, ոմանք փրկվում են, ոմանք էլ հրաշքով փախչում: Այս հրաշքը պատկերել եմ կտավի կենտրոնում՝ կնոջ մարմնով: Կինը ձիու վրա է, որը խոհրդանշում է ազատություն, սեր, կյանք և նոր սերունդների ծնունդ»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան