home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Հովհաննես Զարդարյան

Վերնագիր.

Հայերի գաղթը դեպի Արարատ, 1975

Վայր.

Նկարչի ընտանիքի հավաքածու

Արվեստագետ. Հովհաննես Զարդարյան
Վերնագիր. Հայերի գաղթը դեպի Արարատ, 1975
Վայր. Նկարչի ընտանիքի հավաքածու

Հովհաննես Զարդարյանը ծնվել է 1918 թ.-ին, Կարսում (Արևմտյան Հայաստան): Ցեղասպանության ժամանակ, Զարդարյանները նույնպես բռնում են գաղթի ճամփան և այդ կորուսյալ հայրենիքի ապրումները արտահայտվեցին «Հայերի գաղթը դեպի Արարատ» կտավում: Հովհաննես Զարդարյանը ոգու ազատություն ունեցող նկարչ էր, նա ասում էր.«Ամեն մարդ ունի իր երազանքը: Ծնվելուց սկսվում է այդ երազանքը և ինչ-որ մի բան դրդում է մարդուն, որպեսզի նա կարողանա ինչ որ մի բան ասի: Կարևորը խոսք ասելն է, երբ դու կարողանում ես քո զգացմունքները արտահայտել կտավի վրա, դա հսկայական մեծ երջանկություն է»:

Արվեստագետ.

Փոլ Կիրակոսյան

Վերնագիր.

Գաղթ, 1970

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Փոլ Կիրակոսյան
Վերնագիր. Գաղթ, 1970
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Փոլ Կիրակոսյանն իր ներկապնակի հյութեղ, երփնագիր գույնի նուրբ զգացողություններով հանդերձ արտահայտել է պանդուխտ հայության տառապալից կյանքն ու ապրումները: «Գաղթ»-ը կտավում, ուր կարծես բացակայում է գաղթի ճամփա բռնած կանանց և երեխաների դեմքերը, սակայն նրանց մարմինների այն անհանգիստ, ահասարսափ ռիթմիկան, որ մեծ վրձնահարվածներով փոխանցել է նկարիչը կտավին, տալիս է զգալու և վերապրելու այն ցավն ու տառապանքը, որ զգում էր 1915 թ.-ին գաղթի ճամփա բռնած հայ մարդը:

Արվեստագետ.

Ջեքի Կազարյան

Վերնագիր.

Սերն ընկած արյունահոսում է, 1995

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Ջեքի Կազարյան
Վերնագիր. Սերն ընկած արյունահոսում է, 1995
Վայր. Նկարչի հավաքածու

1996-ին Կազարյանը ստեղծեց մեծամաշտաբ պաստառ, նվիրված իր պապի և տատերի՝ Էլմասի, Մարիամի և Աբրամի հիշատակին, ովքեր Հայոց Ցեղասպանության փրկվածների շարքում էին: Այս աշխատանքը նախապատրաստական գործ է մեծ պաստառի ուսումնասիրության համար:

Արվեստագետ.

Սահակ Պողոսյան

Վերնագիր.

Մեծ մորս աչքերի լռությունը, 2015

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Սահակ Պողոսյան
Վերնագիր. Մեծ մորս աչքերի լռությունը, 2015
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Նազարեթ Կարոյան (արվեստի քննադատ). «Ցեղասպանությունը և բնաջնջումը, իբրև մարդկության ու մարդկայնության դեմ ոճիր, հնարավոր չէ պատմել։ Հնարավոր չէ ոչ թե այն պատճառով, որ կերպարվեստին դժվարությամբ են տրվում իրադարձություններ, այլ քանի որ անհնար է տեսնել ու ըմբռնել դրա սոսկալի ծավալները, հնարավոր չէ բացել դրա անհամար ու զարհուրելի ծալքերը։ Սահակ Պողոսյանն իր այս նախագծում խոսքի և պատկերի, լսողության և տեսողության միջև փոխատեղումներ կատարելու միջոցով գալիս է ասելու, եթե անգամ չկան ձևեր ներկայացնելու այդ անպատկերացնելին և աներևակայելին, եթե անգամ հնարավոր էլ չէ լսել աչքերով ասվող խոսքը, ապա, գոնե կարելի է նյութականացնել դրանցում կուտակված աղաղակող այդ լռությունը՝ տեսնել տալու համար այդ չլսվածը»։

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան