Գառզու. «Հայու սարսափելի ճակատագիրը իմս եղած է նաև առաջին իսկ օրերուն, երբ կկորցնեի հայրս ու կտեսնեի հազարավոր անտունիներ, որոնք կքշվեին Դեր-Զոր»:

Մինաս Ավետիսյանը 1968 թ.-ին առաջին անգամ ծանոթացավ Արշիլ Գորկու արվեստին: Խիստ ոգեշնչվելով Գորկու նկարներով, Մինասն իր վառ ու արտասովոր գույներով ստեղծեց «Աղթամարի պատերի տակ. հրաժեշտ» հրաշալի նկարը` կենտրոնում պատկերելով մանուկ Ոստանիկին (Արշիլ Գորկի), ով անցնելով Ցեղասպանության ողջ արհավիրքների միջով շարունակ հիշատակում էր իր նկաներում Հայոց երկրի կորուստն ու ցավը:

Գրիգոր Մոմճեան. «Այս աշխատանքը Կոմիտասին նվիրված շարքից է: Կոմպոզիտորը, որ նաև վարդապետ էր, հետաքրքված էր հայկական երաժշտության վավերականությամբ: Նա այցելում էր հայկական գյուղեր լսելու և գրելու լսած երաժշտական հնչյունները՝ էթնո-երաժշտագետի պես: Ապրիլի 24-ին՝ Կոստանդնոպոլսում Օսմանյան կայսրությունը՝ Կոմիտասին հայ մտավորականության այլ անդամների հետ միասին ձեռբակալեց: Իր ձեռագրերը և երաժշտությունը ոչնչացվեցին: Նրան չարչարեցին, սակայն դիվանագետներին հաջողվեց ի վերջո փրկել Կոմիտասին և ուղարկել Փարիզ: Կոմիտասը խելագարվեց, ինչի հետևանքով տեղափոխվեց հոգեբուժարան: Իր կյանքի վերջին 20 տարիներին նա իր քրոջից բացի ոչ մեկի հետ չէր խոսում:

Ես ցանկացա մեծարել նրան ինձ իր աստվածային երաժշտությամբ ոգեշնչելու համար: Մանուկ ժամանակ ուշադիր լսում էի իր երաժշտությունը՝ Երուսաղեմի ճեմարանի հայկական վանքում, ուր ուսանում էի երեք տարի: Նա դեռևս հանդիսանում է իմ ոգեշնչման աղբյուրը՝ բերելով ինձ հայկական հոգու ակունքին: Իր երաժշտությունը արթնացնում է իմ հիացմումքը բնության գեղեցկության հանդեպ և ես զգում եմ Աստծո Լույսը արտացոլված իր երաժշտության և երգերի մեջ»:

Էդվարդ Իսաբեկյան. «Հիշողությունը շատ կարևոր բան է: Աշխարհքի երեսին ոչ մի ժողովրդին այնքան պետք չի հիշողությունը, ինչքան հայ ժողովրդին է պետք: Որովհետև ոչ մի ժողովուրդ չկա աշխարհքի երեսին, որ իր ունեցվածքի, իր հողի, իր ամեն ինչի 99 տոկոսը մնացած լինի ուրիշին: Եթե Իգդիրեցիները չհիշեն Իգդիրը, Ալաշկերտցիները՝ Ալաշկերտը, Վանեցիները չհիշեն՝ Վանը, Բայազետցիները՝ Բայազետը և այլն: Եթե չհիշեն, ուրեմն մի ամբողջ ազգ չի հիշի, թե ինքը որտեղից է եկել, ինչ է, ինչոց է: Մեր հիշողությունը հային շատ է պետք, որպեսզի ինքը իր կորցրածի տերը կարողանա լինել, միշտ հիշի, որ ինքը կորցրել է և հարկավոր է վերադարձվի այն»: