home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Վարգկեզ Սուրենյանց

Վերնագիր.

Ոտնահարված սրբություն, 1895

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Վարգկեզ Սուրենյանց
Վերնագիր. Ոտնահարված սրբություն, 1895
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Հայ ժողովրդի դաժան ճակատագիրը խորապես հուզել է Վարդգեզ Սուրենյանցին: Պատկերելով թուրքերի կողմից կազմակերպված այն դաժան վայրագություններն, որոնք կատարվում էին մինչև 1915 թ.-ի Հայոց Ցեղասպանությունը, Սուրենյանցը կարծես փաստագրել է հայոց պատմության դառը դրվագները՝ «Անապաստանը», «Կույսերի սպանդը», «Լքյալը», «Հռիփսիմեի տաճարը» և այլ կտավներում, որոնց թվում է նաև «Ոտնահարված սրբություն» նկարը:

Ջարդ ու թալան, մագաղաթյա մատյանների ոչնչացում, կույսերի և հայ հոգևորականների սպանդ եկեղեցիներում: Սակայն այսպիսի տեսարաններով հանդերձ Սուրենյանցն այնուամենայնիվ չկորցնելով հույսն ու հավատը, իր կտավներում պատկերում է հայ ժողովրդի անսասան հավատքի և փրկության խորհրդանիշ՝ անձեռակերտ խաչքարերը:

Արվեստագետ.

Վաչե Դեմիրջյան

Վերնագիր.

Կոտորած, 2014

Վայր.

Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Արվեստագետ. Վաչե Դեմիրջյան
Վերնագիր. Կոտորած, 2014
Վայր. Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

8 մասից բաղկացած «Կոտորած» կտավը խորհրդանշում է 1915թ.-ի Ցեղասպանությունից հետո հայերի ամբողջ աշխարհով մեկ սփռվելը:

Վաչե Դեմիրճյան. «Այս նկարի վրա տարիներ եմ աշխատել, որպեսզի կյանքի կոչեմ Հայոց Ցեղասպանության զոհերին: Սա շատ ցավոտ թեմա է ինձ համար: Իմ տատն ու պապը Ցեղասպանությունից փրկվեցին Մարաշում և 1918թ.-ին տեղափոխվեցին Լիբանան: Իսկ 1976 թ.-ին քաղաքացիական պատերազմի պատճառով ընտանիքս լքեց Լիբանանը՝ գնալով ավելի հեռու: Փաստորեն, ես գրեթե նույն ճակատագրի արժանացա, ինչպես իմ տատն ու պապը: Այժմ Փարիզում եմ և փորձում եմ ապրել հանուն իմ արվեստի: Փորձում եմ չլողալ ԿԱՐՄԻՐ ջրերում, այլ գլուխս բարձր պահել… և երբեք չխորտակվել»:

Արվեստագետ.

Ֆիլիպ Հակոբյան

Վերնագիր.

Եթե ավազը խոսել իմանար, 2011-2012

Վայր.

Մանե ցուցասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Ֆիլիպ Հակոբյան
Վերնագիր. Եթե ավազը խոսել իմանար, 2011-2012
Վայր. Մանե ցուցասրահ, Երևան

Ֆիլիպ Հակոբյան. «Եթե ավազը խոսել իմանալ, ապա ի՞նչ նա կասեր: Դեր-Զորի լուր ու դատարկ անապատների ավազն իր մեջ կրում է այն վկայությունը, որը թուրք ազգ ժխտում է: Իմ հոր զարմիկի, հորեղբայների, մորաքույրերի, ընկերների և հարևանների ոսկորները փշրված են այնտեղ: Իրենց բարեկեցիկ կյանքի, ծիծաղի օրերն ու սերը շշուկով խոսում են այդ ավազների մեջ: Մանուկների, իրենց ընտանիքների և մի ամբողջ ազգի զարմանքն ու տառապանքը ճչում են ականատես ավազներից՝ և լսերի դարձնելով աշխարհին»:

Արվեստագետ.

Գալուստ Գյոդել

Վերնագիր.

Լևիտացիա, 2003

Վայր.

Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Արվեստագետ. Գալուստ Գյոդել
Վերնագիր. Լևիտացիա, 2003
Վայր. Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Գալուստ Գյոդել. «Լինելով փորձարարական արվեստագետ, ես տարիներ շարունակ աշխատել եմ տարբեր խմբերում: «Լևիտացիա»-ն (ազատ թռիչք) դարձավ Ցեղասպանությանը նվիրված շարքի մի մասնիկ, ինչի մտադրությունն, անկեղծ ասած, ի սկզբանե չունեի: Ինձ համար գոյություն ունեն երկու հիմնական մոտեցումներ, որ կարելի է կիրառել. առաջինը այն է, երբ պետք է որոշել ինչ անել, հաջորդը իրականանցնելն է ու միայն հետո փորձել հասկանալ, թե ինչ է ստեղծվել: Այս շարքը կյանքի կոչվեց ենթագիտակցության ազատ որոնումների արդյունքում: Այն ստեղծելուց հետո հասկացա, որ անհրաժեշտ փորձառություն էր Ցեղասպանությանը նվիրված շարք ստեղծելը, և այն դարձավ ինձ համար թերապիա, որպեսզի ես կարողանամ շարունակել ապրել: «Լևիտացիա»-ի բոլոր դիմանկարներն ինքնադիմանկարներ են»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան