home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Արշիլ Գորկի

Վերնագիր.

Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32

Վայր.

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Արվեստագետ. Արշիլ Գորկի
Վերնագիր. Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32
Վայր. Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան. «Արշիլ Գորկու և մոր այս դիմանկարը ստեղծվել է 1912թ.-ին, Հայաստանում արված մի լուսանկարի հիման վրա, երբ նկարիչը դեռ մանուկ էր: Երեք տարի անց Գորկին, մոր և փոքր քրոջ, հետ կարողացան փրկվել Օսմանյան Թուրքիայի կողմից կազմակերպված Հայոց Ցեղասպանության կոտորածներից: Սակայն մոր առողջույթունն այդպես էլ չվերականգնվեց: Նա մահացավ 1919թ.-ին` թերսնուցումից: Գորկին պարզապես չի վերարտադրել լուսանկարը, նա պատկերել է իր հիշողության խոհերը: Գորկու մոր կրած սպիտակ գոգնոցը քանդակի է նմանվում, և նկարի այլ մասերն էլ կարծես թե ինքնին հիշողություն են՝ լուռ ու կիսատ մնացած: Կերպարների փնտրող հայացքը կոմպոզիցիային հաղորդում է հոգեբանական սրություն, մարդկային համակրանք, միևնույն ժամանակ խուսափելով բացահայտ պաթոսից ու զգայականությունից»:

Արվեստագետ.

Սարգիս Համալբաշյան

Վերնագիր.

Անին սահմանի այն կողմում է, 2014

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Սարգիս Համալբաշյան
Վերնագիր. Անին սահմանի այն կողմում է, 2014
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Սարգիս Համալբաշյան. «Լինելով Ցեղասպանությունը վերապրածների շառավիղ՝ մանկուց լսել եմ պատմություններ այդ մասին, որոնց տպավորությունները հետագայում փորձել եմ պատկերել իմ կտավներում: Ավելի ուշ հասկացա, որ այդ պատմությունները պատգամներ են, որոնք յուրաքանչյուրս վերապատմելով մեր ստեղծագործություններում, պետք է փոխանցենք գալիք սերունդներին մինչ Ցեղասպանության ճանաչում և արդար դատի կայացում»:

Արվեստագետ.

Մարտիրոս Սարյան

Վերնագիր.

Բանաստեղծ Ա. Ծատուրյանի դիմանկարը, 1915

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Մարտիրոս Սարյան
Վերնագիր. Բանաստեղծ Ա. Ծատուրյանի դիմանկարը, 1915
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Սարյանական ներկապնակում հայտնված սև գույնը արտահայտեց ապրումների ողջ ողբերգականությունը: Սակայն իր հոգով նուրբ ու զգայուն հայ մտավորականությունը, որը խորապես ցնցված ու անպաշտպան էր այդ շրջանում, մի քանի տարի անց պետք է վերածներ հայրենի մշակույթը հարազատ երկրում: Այդ հզոր ներուժի գաղափարը խորհրդանշում է Ալեքսանդր Ծատուրյանի դիմանկարի լուսավոր հետին ֆոնում պատկերված պտղի ու ծաղկող ճյուղի մոտիվը:

Արվեստագետ.

Գրիգոր Մոմճեան

Վերնագիր.

Բաց հուշատետր, 1996

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Գրիգոր Մոմճեան
Վերնագիր. Բաց հուշատետր, 1996
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Գրիգոր Մոմճեան. «Բաց գրքի պես, մենք մի կողմում տեսնում ենք վավերացված լուսանկար, որտեղ ականատես ենք լինում 1915 թ.-ի հայերի սպանդին: Ես չցանկացա նկարել լուսանկարը, սակայն օգտագործեցի այն, այնպես ինչպես որ կա՝ ահասարսուռ առաջացնող վկայություն: Երբ առաջին անգամ տեսա այս նկարը՝ փոքր տղա էի, շնչահեղձ եղա տեսնելով, որ մարդ արարածը ունակ է նման արարքի: Մտածելով միջին արևելքի մասին, հասկանում ենք, որ կարծես թե պատմությունը կրկնվում է: Անատոլիայից ոչ հեռու, որտեղ քրիստոնյա հայերի սպանդն ու տեղահանումն է տեղի ունեցել: Սակայն ես հավատում եմ, որ հնարավոր է փոխել այս ամենը հանուն ապագա սերունդների՝ կրթելով և տեղեկացնելով, առողջ մտածեակերպ ձևավորելով, գթասրտություն ցուցաբերելով այլ մարդկանց և մշակույթների հանդեպ՝ ավելի լավ աշխարհ ստեղծելու համար»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան